Co to jest „Ustawa o Sygnalistach”

8 października 2021 r. na stronie internetowej Rządowego Centrum Legislacji (numer z wykazu UC101) ukazał się długo wyczekiwany projekt ustawy o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa (dalej: projekt). Ma ona wprowadzić do polskiego porządku prawnego Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23 października 2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz. Urz. UE L 305 z 26.11.2019, str. 17). Nowa regulacja będzie istotna dla szerokiego grona przedsiębiorców

Ustawa o ochronie osób zgłaszających naruszenia prawa ma wejść w życie zaraz po ogłoszeniu. Podmioty w sektorze prywatnym zatrudniające co najmniej 50 i mniej niż 250 pracowników mają mieć czas do 17 grudnia 2023 r. na stworzenie regulaminów zgłoszeń wewnętrznych. Ze względu na stosunkowo krótki okres vacatio legis, konieczne jest szybkie podjęcie prac nad regulaminami zgłoszeń

Wprowadzony zostanie generalny zakaz podejmowania wobec zgłaszającego działań odwetowych (art. 10 projektu), którego wyrazem jest zakaz niekorzystnego traktowania z powodu dokonania zgłoszenia lub ujawnienia publicznego. Przykładowy katalog niekorzystnego traktowania poza oczywistymi jak odmowa nawiązania stosunku pracy czy wypowiedzenie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia stosunku pracy znajdują się również mniej uchwytne formy – jak pominięcie przy przyznawaniu innych niż wynagrodzenie świadczeń związanych z pracą czy przekazanie innemu pracownikowi dotychczasowych obowiązków pracowniczych. Przykładowe wyliczenie przypadków niekorzystnego traktowania może stanowić realne ryzyko nadużywania prawa przez pracowników. Jako swoisty wentyl bezpieczeństwa projektodawca przewidział, że możliwe jest udowodnienie przez pracodawcę, że tego typu traktowanie pracownika jest uzasadnione obiektywnymi powodami.

Zgodnie z projektem, naruszeniem prawa jest działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem lub mające na celu obejście prawa dotyczące:

• zamówień publicznych;
• usług, produktów i rynków finansowych;
• zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu;
• bezpieczeństwa produktów i ich zgodności z wymogami;
• bezpieczeństwa transportu;
• ochrony środowiska;
• ochrony radiologicznej i bezpieczeństwa jądrowego;
• bezpieczeństwa żywności i pasz;
• zdrowia i dobrostanu zwierząt;
• zdrowia publicznego;
• ochrony konsumentów;
• ochrony prywatności i danych osobowych;
• bezpieczeństwa sieci i systemów teleinformatycznych;
• interesów finansowych Unii Europejskiej;
• rynku wewnętrznego Unii Europejskiej, w tym zasad konkurencji i pomocy państwa oraz opodatkowania osób prawnych.

Przy tym pracodawca może dodatkowo ustanowić zgłaszanie w zakładzie pracy naruszeń innych niż powyższe, w tym dotyczących obowiązujących u tego pracodawcy regulacji wewnętrznych lub standardów etycznych”